Hương nhang trong tâm linh người Việt
Chẳng biết tục lệ thắp hương có từ bao giờ và do ai sáng lập. Cả đến vua Trần Nhân Tông – vị vua duy nhất trong lịch sử đã xuất gia – cũng thừa hưởng và dùng hương rất nhiều trong mỗi lần đến chùa. Nhiều người Việt xưa có thói quen, khi đi xa về thường thắp hương trên bàn thờ trước rồi mới nói, làm việc gì đó. Hay với những người sắp đi công việc ở xa cũng thắp hương để mong lên đường an toàn, may mắn. Ở nhiều vùng của Nam Bộ, người ta còn thắp hương cho từng gốc cây, ụ mối, góc nhà với quan niệm mọi vật đều có đời sống tâm linh của nó.
Triết lý nhân sinh thật đơn giản nhưng lại mang một nội hàm đa dạng, phong phú thường thấy ở người Á Đông. Ngày nay, hương không chỉ được thắp trong gia đình mà cả những tôn giáo khác nhau cũng đều có chung nét văn hóa này. Đặc biệt là ở các đền chùa, miếu mạo, hương là một thứ không thể thiếu.
Ý nghĩa của việc thắp nhang
Với người Việt, thắp nhang là phong tục mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, được lưu truyền qua bao đời mà không có dấu hiệu mai một. Con cháu thắp nhang để bày tỏ lòng thành kính, nhớ thương với ông bà, tổ tiên. Nén hương cháy theo tàn lửa với momg muốn mang lời nguyện ước gửi trao tới người đã khuất.
Người xưa quan niệm rằng, khói nhang thiêng liêng và mạnh mẽ hơn bất kỳ thứ gì. Đó cũng chính là lí do mà phong tục thắp nhang được gìn giữ ngàn đời cho đến tận ngày nay. Phật tử xem hương nhang như chiếc cầu nối với Phật tổ, với chư vị trên trời để bày tỏ tấm lòng mình.
Trong Kinh Phật cũng từng viết:
“Nguyện đem lòng thành kính
Gởi theo đám mây hương
Phảng phất khắp mười phương
Cúng dường ngôi Tam Bảo”
Khói hương lan tỏa trong không gian đem đến sự tĩnh tâm và thanh thoát cho tâm hồn, giải phóng con người khỏi trần tục hư ảo, khỏi những thói hư tật xấu để hướng lòng thành về những điều thiện lành và an yên nhất.
Thắp nhang như thế nào cho đúng cách?
Khi thắp hương điều cần phải làm là nhất thiết phải mở hết các cửa, bật đèn sáng nếu trời tối để tạo không gian thoải mái, thoáng khí. Mặt khác, ông bà ta cũng quan niệm rằng, mở cửa cũng chính là để chào đón ông bà và đón nhận những luồng khí tài lộc tràn vào.
Thắp hương cũng nên lưu ý về số lượng nén hương thắp. Thông thường số nén thắp thường theo số lẻ 1,3,5,7,9… bởi số lẻ đại diện cho số dương; mang dương khí, đem lại may mắn cho gia chủ. Ngược lại số chẵn 2,4,6,8… sẽ nằm ở số âm mang đến điềm xấu, không tốt.
Theo phong tục dân gian của người Việt, trong một gia đình, nếu có khá nhiều vị trí thờ phụng khác nhau như: bàn thờ gia tiên, thờ ông địa, thần tài, bàn thờ phật, bàn thờ ông táo…. thì gia chủ cũng cần lưu ý đến thứ tự thắp hương để tránh đem đến vận xui cho gia đình.
Sau đây là thứ tự ưu tiên thắp hương nếu các loại bàn thờ trên cùng xuất hiện trong một vị trí khu vực: bàn thờ Phật hoặc mẹ Quan âm, bàn thờ gia tiên, bàn thờ thần tài thổ địa, bàn thờ ông táo, bàn thờ cho người mới mất, bàn thờ cúng cô hồn.
Những lưu ý khi đốt nhang
Lựa chọn những cây nhang thẳng, khi cắm nhang không được để nghiêng, không được cắm đại cho lấy lệ. Nên tránh gió mạnh khi đốt nhang vì rất dễ làm nhang tắt và hương thơm của nhang bị cuốn đi nhanh. Đặc biệt lưu ý đến khu vực bát nhang mỗi khi đốt vì có thể cuộn lửa gây cháy.
Nếu nhang bị tắt giữa chừng thì không nên rút nhang ra đốt lại mà để nguyên đó và dùng bật lửa mồi lại cho cháy. Khói nhang tỏa ra rất độc hại, vì thế cho dù bạn có dùng nhang tự nhiên không hóa chất thì lượng CO2 sinh ra khi cháy tạo khói sẽ chiếm hết không gian làm ngộp thở vì vậy nên đốt nhang với lượng ít nếu ở phòng kín và nên mở các cửa để thông thoáng.
Khi đốt nhang cần tịnh tâm và thành tâm khấn vái, nên cầu mong những điều tốt đẹp cho mình và cả người khác. Nên sử dụng các loại nhang làm từ các hương liệu thảo mộc thiên nhiên như nhang trầm hương, nhang quế, nhang tràm…
Những kiêng kỵ khi thắp hương
Không đốt hương với số lượng cây là số chẵn. Không ăn mặc hở hang khi thắp hương. Không sử dụng hoa quả nhựa để thắp hương. Không được sử dụng các loại hoa quả có gai để dâng hương. Không sử dụng nhang hóa chất để làm cầu nối tâm linh.
Mỗi nén nhang được thắp lên đều ẩn chứa sâu trong đó những tâm tư nguyện vọng gửi đến Thần, Phật, Tổ tiên… Thắp nhang là một hành động nhỏ nhưng lại giúp xoa dịu tâm hồn, mang lại cảm giác bình yên.