Tìm hiểu về lễ mở cửa mả
Nghi thức mở cửa mả còn gọi là lễ khai mộ, được làm sau 3 ngày, tính từ ngày người mất nhập quan nên còn có tên gọi khác là Ngày Tam Chiêu (tức chiêu vong linh người mất sau 3 ngày).
Theo quan niệm của người xưa, sau 3 ngày thì hồn người chết đã dần dần hồi lại nhưng vẫn chưa tỉnh táo, không thể tìm được đường siêu thoát dưới nhiều tầng phía trên như thế nên dù là chôn dưới mộ đất hay mộ được làm từ xi măng thì gia đình của người mất phải thực hiện lễ mở cửa mả để giúp vong linh tìm được đường ra.
Ý nghĩa của lễ mở cửa mả đối với vong linh
Lễ mở cửa mả là một trong những nghi lễ quan trọng đối với người mất. Nghi thức này quyết định vong linh siêu thoát hay phải chịu đau khổ khi chỉ có thể quẩn quanh mộ phần của mình, không thể tiến vào cửa luân hồi, đầu thai kiếp khác.
Trong nghi thức mở cửa mả, thang và gà là hai thứ không thể thiếu. Bởi khi nghe tiếng gà kêu, linh hồn người chết sẽ thức dậy, leo thang để rời khỏi mộ. Nếu không có tiếng gà, vong hồn sẽ mãi u mê không nhận biết được mình ở đâu; còn nếu không có thang, hồn cũng không thể leo từ dưới mộ lên được.
Cần chuẩn bị gì trong ngày lễ mở cửa mả?
Đối với nghi thức mở cửa mả, gia chủ nên chuẩn bị: 1 con gà, 3 ống trúc, 1 cái thang, 1 cây lao hoặc cây mía…
Ba ống trúc được dùng trong nghi thức mở của mả tượng trưng cho Tam Cang nghĩa là các mối liên hệ giữa người với người theo quan niệm của các nhà Nho giáo thời xưa. Ống trúc thường có chiều dài khoảng 4 tấc (40cm), được vót nhọn 1 đầu để cắm xuống đất; đầu bằng còn lại đựng lần lượt: nước, muối, gạo. Phía trên miệng ống trúc phải được bọc lại bằng bao nilon và dây chun.
Cây thang trong lễ cúng mở cửa mả tượng trưng cho Ngũ Thường theo đạo Nho ngày trước – Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín. Cây thang thường dài 5 tấc (50cm), được làm bằng tre, trúc hoặc đôi khi là cây chuối. Nhân gian quan niệm cây thang này sẽ giúp người mất leo lên khỏi mộ phần của mình, có tác dụng như vật dẫn đường. Số lượng bậc thang được quy định theo quan niệm số vía và được phân theo giới tính của người xưa – nam thập nữ cửu, tức là cây thang sẽ có 7 bậc nếu là đàn ông, 9 bậc thang nếu là phụ nữ.
Gà được buộc dây vào chân để gia chủ dắt đi quanh mộ phần 3 vòng, nên chọn con có tiếng kêu vang và kêu nhiều. Tiếng kêu như sự đánh thức vong linh người mất, cũng như thể hiện nỗi đau, sự tiếc thương khi mất đi người thân.
Lễ cúng mở cửa mả với mong muốn bày tỏ lòng tiếc thương và niềm hy vọng người đã chết sẽ sớm được siêu thoát, qua đó thể hiện nét đẹp trong văn hóa tâm linh tang lễ của người Việt.